Η αυτοπεποίθηση στους νεαρούς αθλητές (μέρος 1)
Η αυτοπεποίθηση στους νεαρούς αθλητές και πώς θα τους βοηθήσουμε να την αποκτήσουν!
Επιμέλεια Μίλτος Χειμωνίδης ερασιτέχνης προπονητής της
Ακαδημίας BC,
μετάφραση Ρένα Χειμωνίδου
Μάρτιος 2017
[ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 από το βιβλίο του John O’Sullivan “CHANGING THE
GAME. The parent’s guide to
raising happy, high-performing athletes and giving youth sports back to our
kids”. Υποκεφάλαια: Ο ορισμός της αθλητικής αυτοπεποίθησης / Από πού
πηγάζει η αυτοπεποίθηση; / Ερωτήσεις -που «Αλλάζουν το Παιχνίδι»- για τους
γονείς / Επιτρέπετε στα παιδιά να αποτυγχάνουν / Πώς να επαινείτε το παιδί σας.]
Η αυτοπεποίθηση -ή η έλλειψή της- είναι πιθανόν ο κυριότερος
παράγοντας που επηρεάζει τις επιδόσεις και την ανάπτυξη του αθλητή (και όχι
μόνο…). Κάθε αθλητής, ακόμα και ο καλύτερος επαγγελματίας, θα βρεθεί σε στιγμές
μειωμένης επίδοσης λόγω έλλειψης σιγουριάς, αλλά και σε στιγμές όπου όλα
«δένουν» και βρίσκεται στη «ζώνη» υψηλής επίδοσης.
Από τη στιγμή που θα
καταλάβετε πώς αναπτύσσεται και διατηρείται η αυτοπεποίθηση του αθλητή, την
επόμενη φορά που θα «πέσει» το παιδί σας θα γνωρίζετε τι χρειάζεται για να το
βοηθήσετε να ξανασταθεί στα πόδια του.
Ένα από τα μεγαλύτερα μαθήματα που δίνει στα παιδιά μας ο
αθλητισμός είναι η ικανότητα να πιστεύουν στον εαυτό τους και να έχουν
αυτοπεποίθηση, όποια εμπόδια κι αν εμφανίζονται μπροστά τους και όποιες δοκιμασίες
κι αν τα περιμένουν. Η αυτοπεποίθηση που χαρίζει ο αθλητισμός ακολουθεί πολλούς
ανθρώπους για όλη τους τη ζωή. Μαθαίνουν να θεωρούν τις δοκιμασίες ευκαιρίες
και όχι εμπόδια που προκαλούν τον φόβο. Η αθλητική αυτοπεποίθηση βοηθά τα
παιδιά να χτίσουν μια θετική νοοτροπία για όλη τους τη ζωή. Η αυτοπεποίθηση
είναι ένα απαραίτητο στοιχείο για διαρκείς υψηλές επιδόσεις.
Προκειμένου να
εξετάσουμε καλύτερα αυτή την έννοια, θα πρέπει να:
Ορίσουμε την αθλητική αυτοπεποίθηση
Μάθουμε από πού πηγάζει η αυτοπεποίθηση
Ανακαλύψουμε με ποιο τρόπο μπορούν τα παιδιά να μαθαίνουν
από την αποτυχία και να μην τη φοβούνται
Εξετάσουμε πώς και πότε πρέπει να επαινούμε τα παιδιά μας
Καθώς το παιδί σας βελτιώνει τις δεξιότητές του σε ένα
άθλημα, παράλληλα αυξάνεται η αυτοπεποίθησή του. Για να το θέσω αλλιώς, η
αυτοπεποίθηση είναι ένα φυσικό υποπροϊόν της δεξιότητας. Από ένα μικρό παιδάκι
μέχρι τους μεγαλύτερους αθλητές παγκοσμίως, θα δείτε να έχουν αυτοπεποίθηση όσοι
έχουν κάνει χιλιάδες σουταρίσματα, όσοι προσπάθησαν και απέτυχαν πολλές φορές,
αλλά ξαναπροσπάθησαν και τα κατάφεραν. Όταν φτάσει η ώρα του αγώνα, αυτοί οι
άνθρωποι πιστεύουν ότι οι δεξιότητες που έχουν αναπτύξει θα καταφέρουν να τους
κάνουν αντάξιους του παιχνιδιού. Το μυαλό τους εμφορείται πάντα από αυτήν την
πεποίθηση και όχι από τον φόβο της αποτυχίας που διακατέχει πολλούς λιγότερο
σίγουρους για τον εαυτό τους αθλητές. Ό,τι κι αν συμβεί, σπάνια εμφανίζεται στο
μυαλό τους η αμφιβολία για τις δυνάμεις τους – κι αν αυτό συμβεί, η πίστη στον
εαυτό τους την καταπνίγει.
Η πραγματική αθλητική αυτοπεποίθηση σχετίζεται άμεσα με την
πορεία και την προετοιμασία του αθλητή και ελάχιστα με τα αποτελέσματα των
αγώνων ή άλλων εκδηλώσεων. Οι αθλητές που νιώθουν σίγουροι για τον εαυτό τους,
θεωρούν τις νίκες και τις ήττες αναπόφευκτα στοιχεία της πορείας τους, και η
εμπιστοσύνη που έχουν στις δυνάμεις τους δεν κλονίζεται από το όποιο
αποτέλεσμα. Είτε κερδίσουν είτε χάσουν, εξετάζουν την πορεία των γεγονότων που
κατέληξε στο εκάστοτε αποτέλεσμα και αντιλαμβάνονται σε ποια σημεία χρειάζεται
να βελτιωθούν, χωρίς να ψάχνουν τρόπους για να δικαιολογήσουν μια αποτυχία.
Τελικά, η πραγματική αυτοπεποίθηση των αθλητών υψηλών επιδόσεων είναι σταθερή,
ελεγχόμενη και ανθεκτική.
Από πού πηγάζει η αυτοπεποίθηση;
Είναι πολύ σημαντικό οι ενήλικες στη ζωή του παιδιού σας να
είναι άνθρωποι που τονώνουν την αυτοπεποίθησή του, και κατά προτίμηση να
προέρχονται τόσο από την άμεση οικογένεια όσο και εκτός αυτής. Πρέπει να είναι
πρότυπα πειθαρχίας, εργατικότητας και σιγουριάς, ιδιοτήτων που ελπίζετε να
χαρακτηρίσουν και τον δικό σας μικρό αθλητή. Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να είναι
σε θέση να ελέγχουν τα συναισθήματά τους, να επιλέγουν με σύνεση τα λόγια τους
και να κατανοούν βαθειά τις ιδιαίτερες ανάγκες του αθλητή. Επιπλέον, πρέπει να
είναι αξιόπιστοι.
Πολλές φορές στην καριέρα μου ως προπονητή συνεργάστηκα με
νεότερους προπονητές που τους έπιανε αμόκ καθ’ όλη τη διάρκεια των αγώνων και η
απογοήτευσή τους όλο και φούντωνε καθώς οι παίκτες έπαυαν να δίνουν τον
καλύτερό τους εαυτό. Σε κάθε αγώνα ψείριζαν τα πάντα, σε κάθε λάθος ξεφυσούσαν
δυνατά, και επιπλέον φώναζαν και ούρλιαζαν στους παίκτες πριν, κατά τη διάρκεια
και μετά τον αγώνα. Καθώς αναλύαμε τον αγώνα μετά τη λήξη του, συχνά άκουγα
έναν τέτοιο προπονητή να λέει: «Δεν ξέρω τι έγινε. Εξασκηθήκαμε σ’ αυτό όλη την
εβδομάδα. Νόμιζα πως ήμασταν προετοιμασμένοι». Αυτό που έγινε ήταν ότι ο
προπονητής δεν έδειξε στους παίκτες του πως πίστευε ότι ήταν προετοιμασμένοι.
Τα λόγια και οι πράξεις του έδειχναν κάτι τελείως διαφορετικό. Οι παίκτες δεν
είναι δυνατόν να πιστέψουν ότι μπορούν να αποδώσουν σωστά εκτός κι αν πρώτα το
πιστέψουν κάποιοι άλλοι.
Ένας από τους βασικότερους παράγοντες που καθορίζουν την
αυτοπεποίθηση είναι ο βαθμός ελέγχου που έχει δοθεί στον αθλητή. Αν θέλετε ο
νεαρός αθλητής σας να έχει αυτοπεποίθηση, μην κάνετε αντί αυτού όσα μπορεί να
κάνει μόνος του. Εμπιστευθείτε του την ευθύνη για τις προσωπικές του πράξεις
και αποφάσεις. Ενθαρρύνετέ τον να παίρνει ρίσκα, και επιτρέπετέ του να
αποτυγχάνει. Μην βρίσκετε δικαιολογίες και μην κατηγορείτε τρίτους, αντιθέτως
ξεσφίξτε τα λουριά. Οι νεαροί αθλητές που είναι σε θέση να επιλύουν τα δικά
τους προβλήματα και που βλέπουν ότι οι ενήλικες μέντορές τους έχουν πίστη σε
αυτούς και εμπιστεύονται σε αυτούς την ανάληψη της ευθύνης, μαθαίνουν να
υψώνουν το ανάστημά τους και να αντιμετωπίζουν με αυτοπεποίθηση την κάθε
αντιξοότητα, όσο μεγάλη κι αν είναι.
Η διαδικασία της απόκτησης αυτοπεποίθησης είναι μακροχρόνια
και παρατεταμένη, και ουσιαστικά πρέπει να την υιοθετήσει ο αθλητής. Εμείς
μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να έχουν αυτοπεποίθηση, αλλά τελικά
χρειάζεται τα ίδια να πιστέψουν στον εαυτό τους και να αναλάβουν την ευθύνη των
πεποιθήσεών τους. Δυστυχώς, πολλοί γονείς πιστεύουν ότι η αυτοπεποίθηση πηγάζει
μόνο από την επιτυχία και τα θετικά αποτελέσματα των αγώνων. Δεν
συνειδητοποιούν ότι την αυτοπεποίθηση την γεννά η ίδια η διαδικασία της
κατάκτησης των δεξιοτήτων.
Σκεφτείτε το κι έτσι. Το παιδί σας είναι άραγε πιθανότερο να
πιστέψει ότι μπορεί να κάνει την ελεύθερη βολή που θα χαρίσει τη νίκη (the
game-winning free throw) επειδή έχει δοκιμάσει χιλιάδες ελεύθερες βολές στην
προπόνηση, ή μήπως επειδή του έχετε πει χιλιάδες φορές πόσο καλός σουτέρ είναι
στις ελεύθερες βολές; Σαφώς και ισχύει το πρώτο. Η αυτοπεποίθηση είναι ένα
φυσικό υποπροϊόν της δεξιότητας.
Κάποιοι ενήλικες προφυλάσσουν τα παιδιά τους από την
αποτυχία και τα περιλούζουν με επαίνους όταν επιτυγχάνουν. Οι δυσάρεστες
συνέπειες αυτής της νοοτροπίας είναι παιδιά που ποτέ δεν γίνονται αθλητές με
αυτοπεποίθηση. Εφιστούν την προσοχή τους στα αποτελέσματα και όχι στη
διαδικασία, και είναι εξαρτημένα από τους ενήλικες που θα τους εμφυσήσουν τη
σιγουριά στις σκέψεις και τη συμπεριφορά τους. Παραχωρούν σε άλλους τον έλεγχο
και την προσωπική ευθύνη.
Η διαδικασία της απόκτησης αυτοπεποίθησης χαρακτηρίζεται από
κάμψεις και ανακάμψεις, επιτυχίες και αποτυχίες. Εφόσον πάντα προσπαθείτε να
προφυλάσσετε το παιδί σας από την απογοήτευση ή να βρίσκετε δικαιολογίες για
την αποτυχία, και περιμένετε μέσα σε μια νύχτα να πιστέψει το παιδί στον εαυτό
του, μπορεί μεν να προσφέρετε πολλά στο παιδί σας, αλλά ένα από αυτά δεν
πρόκειται να είναι η αυτοπεποίθηση.